آکادمی و موسسه علمی پژوهشی ابن سینا

تحلیل تفسیری یافته های حاصل از انجام پایان نامه کارشناسی ارشد هنر حاضر

هنر ایران همواره رابطه تنگاتنگی با دین داشته است؛ این رابطه حتی پیش از حضور اسلام وجود داشت و آثار هنری در دوران باستان نیز با نگرشی آیینی ترسیم می گشت؛ دین مداری بدین شکل در جوهره ی هنر ایرانی نهادینه است در هر دوره ی تغییر می کند اما آن ذات دین پرور  را حفظ نموده. در دوره اسلامی با هنر دینی روبرو بوده که سرشار از دیدگاه های قدسی و سنتی است و هنر از ورای مادیات به عالم ملکوتی پیوند می خورد؛ از این رو هنری لامکانی و لازمانی خلق شده که هیچ نشانی از هنرمند و جامعه در آن دیده نمی شود؛ این روند تعالی گرا که در نقوش اسلیمی، ختایی و غیره، و نقوش هندسی به کار رفته در تزیینات معماری مساجد دیده می شود و به شکلی متفاوت نیز در نگارگری تکرار شده تا دوره قاجار ادامه می یابد. 
در این دوره هنر ایران به واسطه جمعی از عوامل که مهم ترین آن تحولات اجتماعی و گسترش ارتباطات با غرب بوده، تکان شدیدی می خورد و در مسیری متفاوت می افتد؛ مسیری که هنر را در جنبه ی رسمی آن از گرایشات هزاران سالی دینی خویش جدا می کند؛ اما این مهم در هنر غیر رسمی و نوپای قشر عامه به شکلی جدید تجسد می یابد. این شکل جدید، لامکانی و لازمانی را کنار می گذارد به بازآفرینی فیگوراتیو دست می زند و روایت گر می شود؛ اما از ورای  همه ی این تغییرات ذات توجه به موضوع دینی را حفظ کرده، با شیوه متفاوتی، به ترسیم موضوعات مذهبی دست می زند.
این تمایلات از دل تحولات اجتماعی سر برمی آورد و هنرمند را کارگزار ایدئولوژی طبقه خویش می سازد. با بررسی وضعیت جامعه قاجار در فصل دوم، بررسی هنرعامیانه قاجار در فصل چهارم، به تحلیل این نگاه متفاوت رسیده؛ از آنجا که چنین تغییر عظیمی، حاصل تغییر بستر اجتماعی است بدون در نظر گرفتن جامعه قاجار، توانایی تحلیل صحیح امکان پذیر نیست، و نظریه بازتاب به علت قرار دادن جامعه به عنوان عنصر اصلی تاثیرگذار بر هنر پاسخگوی مناسبی به نظر می رسد.

نتیجه گیری

هنر دوره قاجار، هنری است متمایز از ادوار پیشن خویش و سرشار از بداعت؛ بداعتی که بی شک از بداعت های اجتماعی سرچشمه می گرفت، مگر نه اینکه هنر از جامعه خویش تغذیه می کند. ایرانی که قرن ها معرف یک نوع هنر در بستر پرطمطراق دربار، بود به یک باره در دوره ی قاجار هنری متفاوت نه تنها در عرصه درباری که در میان مردم را می آزماید.
ایران در پی ارتباط با کشورهای پیشرفته و حقوق مدار غربی ناگهان از خواب گران برمی خیزد؛ شاهان قاجار نیز با بی کفایتی و برباد دادن سرمایه های ملی و باج به اجانب در جهت عیاشی و خوش گذرانی، امر بیداری مردم و تنفر از نظام استبدادی را تسریع می بخشند. ستم و ظلم در دوره ی  دوم حکومت، از حد توان مردم فراتر می رود تا برای اولین بار در ایران، فردی از میان مردم به منظور دادخواهی، شاهی را به قتل می رساند ناصرالدین شاه  در واقع این قتل پایانی برای نقش فرایزدی شاهان، نزد ایرانیان است؛ دیگر شاه یک ولی نعمت نیست بلکه یک غاصب است.
این امور نشان از پذیرش جایگاه اجتماعی، از سوی مردم دارد؛ آنان دیگر پذیرای نقش رعیت نیستند و خود را شایسته عدالت و برابری می دانند، مردم به شخصیت اجتماعی خویش هویت دادند و هیات های مردمی، مذهبی، صنفی و غیره را راه انداختند و با شرکت در قیام های خیابانی و تحصن در اماکن مذهبی به نقش منفعل خویش پایان دادند. در روند تَشخُص دهی، به عنوان یک عنصر سازنده اجتماعی نه تنها یک شخصیت مغلوب و پذیرا  هنری را برای بیان ایدئولوژی و نگرش هایشان برگزیدند  نقاشی، رسانه ی تصویری که بهترین نمود افکار و باورها را برای این قشر داشت؛ چرا که اکثر مردم طبقه عامه قاجار، فاقد سواد بودند. 
اما آنچه در این جا، حائز اهمیت است، نقش مذهب در هنر عامیانه می باشد؛ نقشی بی بدیل که در صورت حذف آن از هنرهای عامیانه، آن را عاری از شخصیت می سازد. هنر عامیانه از میان موضوعات مختلف گرایش اصلی خویش را بر مفاهیم مذهبی استوار ساخت؛ هم زمان در هنر رسمی، گرایش های غربی و عاری از مفاهیم مذهبی و دینی به وجود آمد، در حالی که مردم هنری مذهبی و ملی را در اولین حضور جدی خود در عرصه هنر به منصه ظهور گذاردند. انتخاب موضوعات مذهبی که در راس همه ی آنان، ترسیم واقعه کربلا  قرار دارد، برپایه ی تحولات اجتماعی تاثیرگذار روی این قشر صورت گرفت که این امر از مطالعه سه حوزه نقاشی های عامیانه کاملاً مشهود هست.

جهت دانلود فایل کامل کلیک کنید

در صورت داشتن هرگونه سوال و یا نیاز به مشاوره در زمینه انجام پایان نامه کارشناسی ارشد هنر با ما در ارتباط باشید.